Wat is inclusie?

Iedereen heeft het over een inclusieve samenleving, maar wat is een inclusieve samenleving precies?

Een inclusieve samenleving

Een inclusieve samenleving is een open samenleving waar iedereen ertoe doet en van waarde is ongeacht verschillen. Ieder mens draagt op zijn of haar manier bij aan de samenleving en juist dankzij de verschillen tussen mensen, zo waardevol en betekenisvol!  Dat betekent dat iedereen die dat wil volwaardig deel uit kan maken van die samenleving en erbij hoort. In een inclusieve samenleving heeft iedereen dezelfde rechten en dezelfde kansen om zelfstandig mee te doen op alle terreinen van het leven. Dat kan alleen als men rekening met elkaar houdt en geen drempels opwerpt voor de ander om mee te kunnen doen.

Misschien denk je nu: ‘ja, maar iemand met een beperking kan nu toch al meedoen?’ Er zijn immers scholen voor speciaal onderwijs, woonvoorzieningen voor mensen met een beperking en er is reisassistentie voor mensen in een rolstoel die met de trein reizen. Maar dit zijn geen voorbeelden van inclusie. Want in een inclusieve samenleving zijn alle voorzieningen toegankelijk voor iedereen. Dan zijn mensen met een beperking veel minder afhankelijk van speciale voorzieningen.  En kan iedereen zelfstandig deelnemen aan de samenleving.

Dit maken we in de volgende plaatjes duidelijk:     

Als iedereen hetzelfde behandeld wordt, betekent dit, dat er mensen zijn die niet mee kunnen doen. Het lijkt wel eerlijk dat iedereen 1 kistje heeft, maar dat is het niet. Niet iedereen heeft hetzelfde nodig. Soms is er iets extra’s of iets anders nodig om deel uit te kunnen maken van de samenleving. Dan wordt er voor iemand een oplossing gevonden zodat hij of zij toch mee kan doen. Iemand kan door individuele aanpassingen op gelijke voet mee doen.  

Maar het kan ook anders. We kunnen er ook van tevoren rekening mee houden dat niet iedereen hetzelfde is. En de samenleving zó inrichten dat er geen extra voorzieningen en aanpassingen nodig zijn. Dat is een inclusieve hartelijke samenleving. 

Bij eerste twee plaatjes moeten de mensen nadenken over hoe ze wel of niet mee kunnen doen. Ze moeten onderhandelen over wie welke kistje krijgt. Bij het laatste plaatje hoeven ze daar helemaal niet bij na te denken. We kunnen de persoon die ‘afwijkt’ van het gemiddelde helpen om mee te doen met aanpassingen.  Maar we kunnen ook de samenleving helpen hoe we rekening met elkaar kunnen houden zodat de verschillen tussen mensen geen probleem is, maar heel normaal en betekenisvol in de samenleving. 

Inclusie in de samenleving

Daarbij zien we een verschil met exclusie (waarin mensen worden buitengesloten), segregatie (waarin er voor een bepaalde groep buiten de samenleving iets aparts wordt georganiseerd), integratie (waarin er binnen de samenleving iets aparts wordt georganiseerd) en inclusie (waarbij iedereen onderdeel is van de samenleving). In onderstaande afbeelding staat dit uitgebeeld.